|
|
- 2019
Za i protiv otvorenog pristupa akademskim djelima u kontekstu savremenog istra？iva？ko-izdava？kog procesaKeywords: otvoreni pristup, zagovornici i protivnici, autorstvo, oblici pohranjivanja, publikacije, diseminacije i kori？tenja akademsko-nau？nih djela bez ograni？enja, budu？nost akademskog izdava？tva u digitalnom okru？enju 21. stolje？a Abstract: Sa？etak Od vremena ubrzanog uvo？enja informacijskih tehnologija i internetskih servisa na djelu su inicijative da se, po odre？enim uslovima, sva objavljena, ？tampana i digitalizirana, djela u？ine dostupnim svim ljudima, a naro？ito onima koji pripadaju istra？iva？ko-akademskoj zajednici. Princip ili politika otvorenog pristupa (Open Access Policy) u ovih dvadesetak godina stekao je brojne zagovornike, ali i odre？en broj protivnika, koji razlo？no ukazuju na opasnosti zloupotreba od tzv. grabe？ljivih akademskih izdava？a i svekoliku komercijalizaciju u nedovoljno jasno usagla？enim pravno obavezuju？im dokumentima na me？unarodnom i lokalnom planu o ovoj problematici. U radu se daje kra？i historijski pregled razvoja akademskog izdava？tva od 17. Do kraja 20. stolje？a te znatno promijenjenog okru？enja u kojem se poku？avaju prevazi？i brojne pravne i druge nedoumice vezane za istra？iva？ki rad i s njim povezane aktivnosti u oblasti savremenog izdava？tva. U okviru tog dinami？nog procesa doga？aju se brojne promjene u pristupu i vrednovanju svih oblika akademskog pisanja, redefiniraju se pitanja autorskih i izdava？kih prava te navode oblici i modaliteti (samo)pohranjivanja I objavljivanja zaklju？enih publikacija i njihove potonje diseminacije zainteresiranim korisnicima bez ograni？enja. Iznose se i prednosti koje omogu？ava otvoreni pristup, ali i ukazuje na odre？ene negativnosti s kojima ？e se morati suo？avati ove aktivnosti u budu？nosti, sve dok se ne postigne saglasnost na globalnom planu o standardima koji ？e tokom 21. stolje？a u potpunosti regulirati ovu oblast
|
