%0 Journal Article
%T Uloga fizike u radioekologiji i radiotoksikologiji
%A Babi£¿
%A Dinko
%A Petrinec
%A Branko
%A £¿o£¿tari£¿
%A Marko
%J -
%D 2019
%R 10.2478/aiht-2019-70-3225
%X Sa£¿etak U radu je dan pregled fizikalnih koncepata va£¿nih za radioekologiju i radiotoksikologiju radi premo£¿£¿ivanja procjepa koji postoji izme£¿u nefizi£¿ara u tim znanstvenim disciplinama i op£¿enito kompliciranoga jezika fizike. Koriste£¿i se deskriptivnim pristupom, uz samo onoliko matematike koliko je nu£¿no, prezentirana je relevantna fizika, od fundamentalnih prirodnih sila do primjena fizikalnoga modeliranja u fenomenolo£¿kim studijama. Najprije je obja£¿njeno za£¿to su neke atomske jezgre nestabilne pa stoga transmutiraju, te koje su sile, £¿estice i zakoni o£¿uvanja pritom uklju£¿eni. Potom se adresiraju interakcije ioniziraju£¿ega zra£¿enja s materijom, £¿to je temelj i radioekologije i radiotoksikologije. Prezentirani su relevantni prirodno pojavni i antropogeni radionuklidi te su razmatrana njihova svojstva u vezi s njihovom pojavno£¿£¿u u okoli£¿u te s toksi£¿no£¿£¿u za ljude i biotu. Pritom postoje kombinirani u£¿inci fizikalnih i biolo£¿kih poluvremena £¿ivota radionuklida, £¿to valja uzeti u obzir pri svakoj radioekolo£¿koj ili radiotoksikolo£¿koj procjeni. Tako£¿er je dan pregled osnova fizikalnoga modeliranja koje se uobi£¿ajeno koriste u studijama zdravstvenih u£¿inaka izlo£¿enosti ioniziraju£¿emu zra£¿enju, £¿to je primjenjivo na sve izvore zra£¿enja, ali uz kori£¿tenje statisti£¿kih te£¿inskih faktora koji ovise o vrsti zra£¿enja i izlo£¿enom tkivu. Razmatrane su i tipi£¿ne doze izlo£¿enosti za stohasti£¿ke i deterministi£¿ke zdravstvene u£¿inke, kao i kontraverze vezane uz hipotezu o linearnom odzivu bez praga pri vrlo niskim dozama
%K ekologija
%K ioniziraju£¿e zra£¿enje
%K radionuklidi
%K toksi£¿nost
%U https://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=318250